Wil je sprekende foto's maken, probeer dan eens een extreem laag standpunt. De laatste centimeters zijn de belangrijkste, zo legt Bart Siebelink uit aan de hand van twee foto's waarmee hij onlangs een 'higly commended' award won in de Bio Photo Contest, international nature photography competition 2015.

Watersalamander

De eerste toont een mannetje van de Kleine Watersalamander die aan het einde van de winter op weg is naar het water. Dat doen ze zodra de vorst uit de lucht is en je de eerste zachte nachten krijgt met motregen. Meestal is dat ergens in maart. Bij mij in de buurt is een vijver waar huizen omheen staan. Er wordt gelukkig stapvoets gereden en 's nachts na twaalven is er bijna helemaal geen verkeer meer. Dat is de beste tijd om in alle rust amfibieën te fotograferen. Je bent er zo een paar uur zoet mee. Bruine kikkers, padden en kleine watersalamanders begeven zich dan vanuit de tuinen van de omliggende woningen naar de vijver toe. Daarvoor moeten ze het natgeregende wegdek oversteken.'

105mm, 1,5s, f3.5, ISO 200, Camera op de grond, invulflits. Foto: Bart Siebelink

 Waarom laag?

 Hoe breng je zoiets op een sprekende manier in beeld? Ik koos voor het lage standpunt om zo het dier sprekend te portretteren. Nu behoren kleine watersalamanders tot de kleinste gewervelde dieren in Nederland. Het zijn werkelijk nietig kleine beestjes, dus zal je als fotograaf stevig door de knieën moeten om op ooghoogte met hen te komen. Het was nog een geluk dat dit exemplaar zijn kop had opgeheven. Dat doen ze soms, vermoedelijk om wat meer overzicht te hebben. Maar zelfs dan nog komt de kop nog geen drie centimeter boven de grond uit. Dat is zo weinig dat elk statief al te hoog zou zijn en zelfs met een rijstzak haal je geen extreem laag standpunt. Er zat dus niks anders op dan de camera op de grond te plaatsen. Een hoekzoeker of kantelbare display is noodzakelijk op zulke momenten.

Wonder

Wanneer je denkt dat je laag genoeg zit, moet je toch nog lager gaan. Het zijn de allerlaatste centimeters die het grootste verschil maken. Dan zie je in de zoeker het wonder zich voltrekken. Opeens rijst de kop van de salamander boven de horizon uit en krijgen de weerkaatsingen van het tegenlicht een betoverende werking. Dat geeft een feestelijke sfeer. Daarom heet de foto: 'Glamorous newt'. Zijn gezichtje is ingeflitst met twee draadloze macro-flitsertjes die ik op de grond heb gelegd. De salamander heeft al die tijd niet bewogen en ik heb hem ook niet aangeraakt.

Beekjuffers

De tweede foto toont twee mannetjes van de Iberische beekjuffer. Vlak boven de waterspiegel van een kabbelende beek bewaken ze hun territoria. Langsvliegen mag, maar komt de ander te dichtbij, dan breekt er onherroepelijk een luchtgevecht uit. De foto is gemaakt in Sierra de Gredos in centraal Spanje. Daar heb je de zeldzame combinatie van een ondiepe beek waarin je kan staan. De aanwezigheid van grote aantallen beekjuffers, voldoende open wateroppervlak en een gunstige stand van de zon, waardoor je die frisse ronde bokeh-bubbels kan creëren.

80-400 zoom op 340mm, 1/1600s, f5.6, ISO 400, statief. Foto Bart Siebelink

Laagst

De kunst is nu om die bubbels in beeld te krijgen, maar dan op zo'n manier dat er ook nog een beekjuffer in beeld is. Zodat er een sfeer ontstaat waarin het feeërieke diertje lijkt op te gaan in een dromerige wereld van frisheid. Ook in deze situatie blijkt het wonder te schuilen in de allerlaatste centimeters. Ik zat gehurkt in het water (wat op deze hete dag bepaald geen straf was) en mikte op een schermbloem (pijptorkruid) waar steeds een beekjuffer op kwam zitten. Was hij even weg, dan hoefde je maar te wachten totdat hij weer terugkwam, want ik had van tevoren een tijdje de situatie geobserveerd met een verrekijker en daarbij was me opgevallen dat dit bloempje tot zijn vaste territoriale uitkijkposten behoorde.

Graffiti

Mijn statief stond in het water en ik had mijn camera nét boven de waterspiegel bevestigd. Het bloempje met de zittende beekjuffer stak een centimeter of tien boven het water uit. Daar moest ik onder blijven wilde ik de bokeh-bubbels op een goede plek in het beeld houden. De lijnen die als krassen door de lichtvlekken heenlopen zijn veroorzaakt door halmen van pluimzegge die vlak voor mijn lens in beeld hingen. Nee, ik had die niet besteld, maar vond ze eigenlijk wel fraai, vanwege het enigszins rauwe, graffiti-achtige effect, dus heb ik ze gewoon maar laten hangen. Pas toen ik op het punt stond de stilzittende beekjuffer te portretteren, zag ik het andere mannetje in de onscherpe achtergrond door het beeld heen vliegen. Toen besefte ik 'hé, dat is interessant, hier gebeurt iets spannends, dat moet dé foto gaan worden'. Vervolgens maar wachten tot het dier opnieuw door het zoekerbeeld heen flitste. Ik had nog minstens een stuk of drie kansen nodig om de timing goed te krijgen. Die zijn je niet altijd gegund, maar deze keer bleek het gelukkig mee te zitten.

 
De BioPhoto contest vond dit jaar voor de tweede keer plaats en is een van de grotere Zuid-Europese natuurfotowedstrijden. Jaarlijks komen er duizenden inzendingen binnen, waaruit de jury 60 finalisten en 42 semi-finalisten kiest. Dat wil zeggen dat deze foto's geplaatst worden in de jaarlijkse online gallery, de catalogus en de expositie. De wedstrijd stelt bepaalde ecosystemen centraal en de jury, waarin dit jaar ook Jan Vermeer zitting had, selecteert de foto's, behalve op artistieke kwaliteiten ook op hun waarde als portret voor het ecosysteem. Dit jaar was dat  'Rivers, lakes, marshes and lagoons'. Tijdens het jaarlijkse Winners-gala van het Biophoto-festival in Budoia (Italië) op 26 september, worden de prijzen uitgedeeld.

http://www.biophotocontest.com

http://www.biophotocontest.com/files/ListaFinalisti2015.pdf

Felicitaties aan alle finalisten en semi-finalisten deze editie in het bijzonder de Nederlandse en Vlaamse winnaars Andrew George, Johan van de Watering, Johan van de Wielen, Heike Odermatt, Loulou Beavers, Bart Heirweg en Jonathan Lohr en aan de semifinalisten Nancy Carels, Bas van Laarhoven en Kristel Schneider.

Bart Siebelink