Fotograferen is een zeer intense manier van natuur beleven. Je bent immers lang en intensief je onderwerp aan het observeren. Dat leidt soms tot nieuwe inzichten en ontdekkingen. Wist u bijvoorbeeld wat kikkervisjes elkaar kunnen aandoen? Lees hier het verhaal: de camera onthult...

 Tijdens onze reis naar de Eifel stonden we op 22 juni gebogen over een grote, ondiepe regenplas waarin honderden larven zwommen van de bruine kikker. Het water was kraakhelder, de zon zorgde voor een overvloed aan licht en de diertjes waren in het geheel niet schuw. Kortom: ideale omstandigheden om de beestjes eens goed te observeren en wellicht te fotograferen.

Dichte kluwen

Wat het eerste de aandacht trok is dat sommige dikkopjes in een dichte kluwen bijeen zwommen. Ze bleken ergens van te eten dat er glazig blauw uitzag. Bij nadere studie bleek het feestmaal qua vorm en formaat verdacht veel te lijken op een dode soortgenoot. Niet onlogisch, want het zou immers zonde zijn om – als er een exemplaar sterft – die eiwitten verloren te laten gaan.

Vastgekoekt

Zo zijn er zelfs theorieën die stellen dat kikkervisjes die massaal vastgekoekt aan de modder sterven wanneer hun poel voortijdig uitdroogt, niet helemaal tevergeefs teloor gaan. Ze dienen het daaropvolgende jaar namelijk als eiwitrijke voedingsbodem voor de nieuwe lichting soortgenootjes die hopelijk wel voldoende tijd krijgen om te metamorfoseren voordat hun poel opnieuw droogvalt. In dat licht bezien, is het dus niet zo vreemd dat een dode soortgenoot wordt verslonden. Dat gaat trouwens nog verbazend snel. Na een paar minuten resteert enkel nog een minuscuul kraakbeenachtig skeletje waarin de kikkerschedel en een aanzet van de wervelkolom al duidelijk zijn te herkennen.

Actief doden

Inmiddels hebben zich elders in de regenplas alweer een paar nieuwe kluwens vretende dikkopjes gevormd. Ze blijken zich allemaal tegoed te doen aan dode soortgenootjes. Dat kan haast geen toeval meer zijn. Wanneer we langer en beter kijken, kom ik tot de ontdekking dat de kikkervisjes hun soortgenoten actief doden.  Ze beginnen met het aanvreten van de zwartbruine opperhuid, zodra deze helemaal is afgeschraapt, blijft er een glazig bleekblauw slachtoffer over.

Voedselschaarste

Aangezien de bruine kikker niet bekend staat als kannibaal, vraag je je toch af wat dit gedrag veroorzaakt. De enige verklaring die ik mij kan bedenken is dat het een extreme overlevingsstrategie is die alleen tot uiting komt bij voedselschaarste, zoals je ook wel ziet bij ratten en muizen die elkaar aanvreten wanneer ze met teveel soortgenoten in te kleine hokken moeten verblijven.
Deze kikkervisjes zitten op soortgelijke wijze opgesloten in de regenplas die steeds kleiner wordt. Het beperkte voedsel in de vorm van algen en dode insecten op de waterspiegel is kennelijk niet toereikend.

Vijftien klompen

Bij een verkenningsbezoek op 28 april van dit jaar telde ik vijftien klompen dril in deze plas. De twee andere regenplassen die er vrijwel naast lagen, waren beide kleiner en bevatten geen enkele drilklomp. De moederkikkers hebben destijds kennelijk met zorg de grootste regenplas uitgekozen. Ze zijn dus in staat om de ontwikkelingskansen van hun kroost te optimaliseren. Dat lijkt op moederliefde, maar dan wel met een bijsmaakje. Want wie weet hoeveel broertjes en zusjes zij hebben moeten verslinden om het zover te schoppen?

Bart Siebelink

Het 'hapje' blijkt een dode soortgenoot

En ze pakken een volgend slachtoffer

De huid wordt aan de buikzijde geopend

Duidelijk herkenbaar het skeletje, bestaande uit schedel en aanzet wervelkolom.

Dezelfde situatie, twee maanden eerder op 28 april 2014. Vijftien klompen kikkerdril.